Διαβητικό πόδι: Τι πρέπει να προσέχω γενικά;

Υπάρχουν κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής που θα βελτιώσουν την υγεία σας και θα σας βοηθήσουν να μείνετε υγιείς.
Διακόψτε εντελώς το κάπνισμα, αν καπνίζετε.
Η διατροφή σας να είναι χαμηλή σε ζωικά λίπη, να έχετε μικρά και συχνά (κάθε τρεις ώρες) γεύματα, να διατηρείτε φυσιολογικό σωματικό βάρος και να ασκείστε τακτικά. Ελέγχετε το σάκχαρο αίματος μερικές φορές την ημέρα, όπως έχει συστήσει ο ιατρός σας.

Διαβητικοί και Παράγοντες Κινδύνου

Έλεγχος σακχάρου: Αυτός είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου για κάθε επιπλοκή του διαβήτη. Κρατώντας τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ρυθμισμένα χαμηλά, είναι ο καλύτερος τρόπος για την προστασία της υγείας των νεύρων και των αιμοφόρων αγγείων.

Υπέρβαροι: Η αύξηση στο βάρος του σώματος, μπορεί να αυξήσει και τον κίνδυνο διαβητικής νευροπάθειας. Γι' αυτό οι διαβητικοί ασθενείς, θα πρέπει να διατηρούν την αναλογία του βάρους σε σχέση με το ύψος.

Κάπνισμα: Το κάπνισμα προκαλεί βλάβες, στενεύει και σκληραίνει τα αιμοφόρα αγγεία και τις αρτηρίες, μειώνοντας τη ροή του αίματος στα πόδια. Αυτό καθιστά πιο δύσκολη την διαδικασία επούλωσης κάποιας βλάβης και είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για λοιμώξεις και ακρωτηριασμούς.

Υποδήματα: Τα ακατάλληλα παπούτσια είναι μια κοινή αιτία προβλημάτων στα πόδια των διαβητικών. Αν ο ασθενής έχει κόκκινες κηλίδες, επώδυνα σημεία, φουσκάλες, κάλους, ή συνεχή πόνο, που σχετίζεται με τα παπούτσια, πρέπει να τα αντικαταστήσει το συντομότερο δυνατόν, με άλλα  από μαλακό δέρμα που να μην είναι σφικτά. Επίσης αν ο ασθενής έχει κοινές ανωμαλίες στο πόδι, όπως πλατυποδία, κάλους ή σφυροδακτυλία, τα ένθετα ορθοτικά βοηθήματα στα παπούτσια είναι απαραίτητα.

Αυξημένη ή μειωμένη εφίδρωση: Όταν οι ιδρωτοποιοί αδένες δεν λειτουργούν κανονικά, το σώμα δεν είναι σε θέση να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του σωστά. Μια μειωμένη ή πλήρη έλλειψη του ιδρώτα (ανιδρωσία) μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Η αυτόνομη νευροπάθεια μπορεί επίσης να προκαλέσει υπερβολική εφίδρωση.

Λοιμώξεις: Το πόδι του αθλητή, είναι μια μεταδοτική μυκητιασική λοίμωξη του δέρματος των ποδιών, που μπορεί να οδηγήσει σε πιο σοβαρές βακτηριακές λοιμώξεις και πρέπει να αντιμετωπισθεί αμέσως. Η εισχώρηση και άλλες παθήσεις των νυχιών, θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίζονται αμέσως από έναν ειδικό.

Απώλεια της αίσθησης: Είναι επιπλοκή που προκαλείται από τη «διαβητική νευροπάθεια» και προσβάλλει τα νεύρα. Επιφέρει μούδιασμα με απώλεια της αίσθησης, μυρμήγκιασμα, πόνο και μείωση της δύναμης στα μέρη του σώματος, που έχουν επηρεαστεί από το νεύρο που πάσχει.

Charcot άρθρωση: Είναι η νευρο-αρθροπάθεια που συνοδεύεται από οξεία φλεγμονή και εκφυλισμό των αρθρώσεων, που έχει σαν συνέπεια την παραμόρφωση οστών. Συνήθως παρουσιάζεται ως ένα ζεστό οίδημα στο πόδι και μετά από μικροτραυματισμούς. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να προωθήσει θετικά τη θεραπεία και την πρόληψη περαιτέρω βλάβης.

Ξηροδερμία: Η ξηρότητα είναι ένα πρόβλημα που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο δέρμα, όπως απολέπιση, ξεφλούδισμα και σκασίματα. Έτσι αρχίζει ο κίνδυνος του έλκους και της μόλυνσης. Εάν υπάρχει μια τέτοια διάγνωση θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή και να αντιμετωπιστεί από ποδολόγο.

Ανεπαρκής αιμάτωση: Εάν οι ιστοί δεν οξυγονώνονται, δημιουργείται νέκρωση του ιστού (γάγγραινα). Η Γάγγραινα είναι μια σοβαρή και δυνητικά απειλητική κατάσταση για την ζωή. Άλλα δυνητικά σοβαρά προβλήματα που μπορούν να αναπτυχθούν, είναι η κυτταρίτης (λοίμωξη του δέρματος και των υποδορίων ιστών μετά από μια τραυματική ρήξη του δέρματος), οστεομυελίτιδα  (λοίμωξη του οστού),  σηψαιμία  (εξάπλωση της μόλυνσης στο αίμα).

Συμβουλές για Διαβητικούς

• Εξετάστε τα πόδια σας καθημερινά για τυχόν κοψίματα, αμυχές και βλάβες.

• Ελέγχετε τακτικά τα σημεία ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών, αν υπάρχουν κάλοι,  αλλαγές στο σχήμα,  το χρώμα, πρήξιμο ή ερεθισμός.

• Χρησιμοποιήστε καθρέφτη για να δείτε σημεία του πέλματος που δεν μπορείτε να δείτε εύκολα.

• Είναι σημαντικό να μην κυκλοφορείτε ξυπόλητοι, γιατί δημιουργούνται συχνά επικίνδυνες βλάβες και λοιμώξεις, όταν τα πόδια δεν προστατεύονται.

• Να μην χρησιμοποιείτε αερόθερμο ή θερμοφόρα ή άλλα θερμαντικά σώματα για να ζεστάνετε τα πόδια σας.

• Μην σπάτε τις φουσκάλες γιατί δημιουργούνται εστίες μόλυνσης.

• Η υψηλή θερμοκρασία του νερού, η μεγάλη παραμονή και το κοινό σαπούνι, αφαιρεί το απαραίτητο λίπος από το δέρμα και προκαλεί ελαφρά ξηρότητα και σκασίματα στο δέρμα.

• Μετά το καθημερινό πλύσιμο, πρέπει να στεγνώνουμε καλά τα πόδια χωρίς τρίψιμο με μια μαλακή πετσέτα με ιδιαίτερη προσοχή, ανάμεσα στα δάκτυλα. Σε περίπτωση που τα πόδια ιδρώνουν υπερβολικά,  θα πρέπει να χρησιμοποιείτε μια  πούδρα που μειώνει την εφίδρωση και προστατεύει από τις μυκητιάσεις.

• Εάν το δέρμα των ποδιών είναι ξηρό, χρησιμοποιείστε καθημερινά προϊόν ενυδάτωσης και ανάπλασης του δέρματος , ειδικό για διαβητικούς με ουρία (όχι ανάμεσα στα δάκτυλα ). Το ξηρό δέρμα μπορεί να σχιστεί και να οδηγήσει στην δημιουργία πληγών και μολύνσεων.

• Τα άνετα παπούτσια είναι απαραίτητα για την παρεμπόδιση δημιουργίας κάλων και άλλων δερματικών προβλημάτων στους διαβητικούς.

• Προτού φορέσετε τα παπούτσια σας, ελέγξετε το εσωτερικό μήπως υπάρχουν σκληρά σημεία, τραχιές ή φαγωμένες άκρες γιατί μπορεί να προκαλέσουν γρήγορα ερεθίσματα, βλάβη και έλκος του ποδιού.

• Προτιμάτε τις άσπρες βαμβακερές κάλτσες, χωρίς ραφές. Στο άσπρο χρώμα γίνετε εύκολα ο εντοπισμός προβλημάτων όπως λεκέδες από αίμα.

Κατάλληλα Παπούτσια

Το σωστό νούμερο των παπουτσιών αποτελεί το πρώτο βήμα για τη διατήρηση της υγείας των ποδιών. Προσαρμόστε το παπούτσι στο πόδι και όχι το πόδι στο παπούτσι. Επιλέξτε δερμάτινα άνετα, μαλακά παπούτσια που θα ταιριάζουν απόλυτα στο σχήμα του ποδιού σας, ώστε να μην εξασκούνται πιέσεις σε προεξέχοντα σημεία. Φροντίστε να μην φοράτε καθημερινά το ίδιο ζευγάρι παπούτσια. Έτσι περιορίζεται η άσκηση πιέσεων στα ίδια σημεία των ποδιών. Μην αφήνετε λοιπόν τη μόδα να κυριαρχεί σε βάρος σας. Μόδα είναι η υγεία των ποδιών.
Τα πόδια αλλάζουν σχήμα, κυρίως με την αύξηση του σωματικού βάρους, την ηλικία ή την εγκυμοσύνη, γι’ αυτό μην ξεχνάτε να ελέγχετε το νούμερό σας, από καιρού εις καιρόν.

Πρακτικές συμβουλές φροντίδας κάτω άκρων

• Ελέγχετε τα πόδια ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ. Κοιτάζετε για τυχόν σκάσιμο, πληγές, φούσκες, κοκκινίλα και πρήξιμο στα πόδια, τους αστραγάλους και μεταξύ των δακτύλων. Αν δεν μπορείτε να δείτε τα πέλματα, χρησιμοποιείτε καθρέπτη ή ζητείστε από κάποιον άλλο να τα δει.Πλένετε τα πόδια ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ. Πλένετε τα πόδια με σαπούνι και χλιαρό – όχι ζεστό – νερό. Μην τα αφήνετε να μουλιάζουν μέσα στο νερό. Στεγνώστε καλά με μαλακή πετσέτα, ιδίως μεταξύ των δακτύλων.

• Περιορίστε την ξηρότητα της επιδερμίδας για να τη διατηρείτε λεία. Χρησιμοποιείτε ένα λεπτό στρώμα ενυδατικής κρέμας (συνήθως με βάση τη λανολίνη) καθημερινά για να προλάβετε την ξηρότητα και τα σκασίματα, αλλά μη βάζετε κρέμα μεταξύ των δακτύλων. Ο ιατρός σας μπορεί να συστήσει ειδικά προϊόντα.

• Μην προσπαθείτε να αυτοθεραπευτείτε. Αν εμφανίσετε τύλους (κάλους) ή άλλες ανωμαλίες στο δέρμα, μη βάζετε επιθέματα ή βαφές. Συμβουλευτείτε αμέσως τον ιατρό σας για οποιοδήποτε πρόβλημα των ποδιών σας, ακόμη κι αν δεν προκαλεί πόνο. Η συνιστώμενη στρατηγική σήμερα είναι η τακτική παρακολούθηση από Ποδολόγο για φροντίδα των τύλων.
Να κόβετε τα νύχια τακτικά σε ευθεία και όχι στρογγυλεμένα. Χρησιμοποιείτε ονυχοκόπτη και προσέξτε να μην ερεθίσετε το δέρμα. Αν δυσκολεύεστε, ζητείστε από κάποιον να σας βοηθήσει. Αν τα νύχια παχυνθούν, κιτρινίσουν ή μπαίνουν μέσα στο δέρμα, επισκεφθείτε τον ιατρό σας.

• Φορείτε κάλτσες και παπούτσια ΠΑΝΤΟΤΕ ακόμη και μέσα στο σπίτι για να προλάβετε τραυματισμούς. Οι κάλτσες πρέπει να μη σφίγγουν, να εφαρμόζουν καλά και να μην έχουν ραφές. Αλλάζετε κάλτσες καθημερινά. Μην περπατάτε ξυπόλητοι.

• Αγοράζετε παπούτσια που εφαρμόζουν καλά. Προσέξτε ιδιαίτερα τα καινούργια παπούτσια, και να τα φορείτε μόνο για μικρά διαστήματα αρχικά. Τα παπούτσια που δεν εφαρμόζουν καλά μπορεί να προκαλέσουν φούσκες και πληγές. Δεν πρέπει να είναι ούτε πολύ στενά ούτε πολύ φαρδιά. Προτιμάτε παπούτσια με κορδόνια και παπούτσια που είναι στρογγυλεμένα και έχουν χαμηλό (2-3 cm) τακούνι. Κάθε φορά πριν φορέσετε τα παπούτσια σας, βεβαιωθείτε ότι δεν έχουν στο εσωτερικό τους ανώμαλες επιφάνειες. Μπορείτε να συμβουλευτείτε ειδικό Ποδολόγο-Ποδοθεραπευτή για την κατασκευή παπουτσιών ακριβώς στα μέτρα σας.

• Προστατέψτε τα πόδια σας τόσο από το κρύο όσο και από τη ζέστη. Να φορείτε ΠΑΝΤΟΤΕ παπούτσια όταν πατάτε σε ζεστές επιφάνειες. Μην κάθεστε κοντά σε φωτιά ή καλοριφέρ και μη βάζετε θερμοφόρες στα πόδια σας. Όταν ο καιρός είναι κρύος, ελέγχετε τα πόδια τακτικά για κρυοπαγήματα.

• Διατηρείτε καλή την κυκλοφορία στα πόδια σας. Κινείτε τα δάκτυλα των ποδιών και τους αστραγάλους για 5 λεπτά τουλάχιστον 2 με 3 φορές καθημερινά. Αποφεύγετε να σταυρώνετε τα πόδια σας για πολλή ώρα. Αποφεύγετε τα ενδύματα που πιέζουν τους μηρούς ή τις γάμπες.

• Ασκηθείτε τακτικά. Η σωματική άσκηση βελτιώνει την κυκλοφορία και γενικότερα την υγεία. Δραστηριότητες όπως το βάδισμα, ο χορός, η κολύμβηση και η ποδηλασία θα βελτιώσουν τη γενικότερη υγεία σας ελαχιστοποιώντας την καταπόνηση των ποδιών. Πριν ξεκινήσετε ένα αθλητικό πρόγραμμα συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.

Παθήσεις και καταστάσεις που μπορεί να φανεί χρήσιμος ο ποδολόγος:

• Δερματικές παθήσεις (πχ μυκητιάσεις, μυρμηγκιές)

• Παθήσεις νυχιών (μολύνσεις, παχύνσεις, παραμορφώσεις, είσφρηση νυχιών.

• Κάλοι και διάφοροι τύποι  σκληρύνσεων

• Υπερκερατώσεις του πέλματος ή και των πτερνών.

• Προβλήματα και επιπλοκές στα πόδια των διαβητικών

• Προβλήματα στα πόδια των ρευματοπαθών

• Προβλήματα από αθλητικές κακώσεις (διαστρέμματα – τενοντίτιδες)

• Νευρολογικά προβλήματα άκρου ποδός

• Διαταραχές και προβλήματα ανάπτυξης του παιδικού ποδιού (πλατυποδία, κοιλοποδία, ραιβοποδία, πτώση μεταταρσίων)